ทนายพงศ์รัตน์ รัตนพงศ์ น.บ.ท.64 ผู้เรียบเรียง
ทนายจำเลยต่อสู้คดีตามแนวฎีกากันอย่างไร
เรื่องที่ 1 เช็คเด้ง ฟ้องเช็ค พ.ร.บ. ว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค
ทีมทนาย ThaiLawConsult โทร. 081-759-8181 โดย น้าสิด ทนายพงศ์รัตน์ รัตนพงศ์, พี่ตุ๊กตา ทนายณุมาพร พัฒนพงศธร, ทนายน้อย ปราธูป ศรีกลับ, ทนายอู๋ อุดมศักดิ์ ศักดิ์ธงชัย น.บ.ท. 64 เห็นเหมือนกันว่า ทนายทุกคนต้องตอบคำถามพี่น้องประชาชนที่เดือดร้อน จะฟ้องคดี และถูกฟ้องคดีเช็คอยู่เสมอ จึงเรียบเรียงเรื่องนี้ขึ้นเพื่อเป็นความรู้กฎหมายสู่ประชาชน และทุกคนเห็นเหมือนกันว่า
คดีเช็คเป็นความผิดอันยอมความได้และอยู่ในเขตอำนาจศาลแขวง, เมื่อขึ้นศาล จำเลยมีทางเลือกอยู่ 2 ทาง คือ รับสารภาพ แล้วขอผ่อนชำระ หรือต่อสู้คดีเพื่อให้ศาลยกฟ้อง แนวทางต่อสู้คดีของทนายจำเลยที่น่าสนใจมีดังนี้
หลัก
พ.ร.บ. ว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค
มาตรา 4 ผู้ใดออกเช็คเพื่อชำระหนี้ที่มีอยู่จริงและบังคับได้ตามกฎหมายโดยมีลักษณะหรือมีการกระทำอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้
(1) เจตนาที่จะไม่ให้มีการใช้เงินตามเช็คนั้น
(2) ในขณะที่ออกเช็คนั้นไม่มีเงินอยู่ในบัญชีอันจะพึงให้ใช้เงินได้
(3) ให้ใช้เงินมีจำนวนสูงกว่าจำนวนเงินที่มีอยู่ในบัญชีอันจะพึงให้ใช้เงินได้ในขณะที่ออกเช็คนั้น
(4) ถอนเงินทั้งหมดหรือแต่บางส่วนออกจากบัญชีอันจะพึงให้ใช้เงินตามเช็คจนจำนวนเงินเหลือไม่เพียงพอที่จะใช้เงินตามเช็คนั้นได้
(5) ห้ามธนาคารมิให้ใช้เงินตามเช็คนั้นโดยเจตนาทุจริต เมื่อได้มีการยื่นเช็คเพื่อให้ใช้เงินโดยชอบด้วยกฎหมาย ถ้าธนาคารปฏิเสธไม่ใช้เงินตามเช็คนั้น ผู้ออกเช็คมีความผิดต้องระวางโทษปรับไม่เกินหกหมื่นบาท หรือ จำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือทั้งปรับทั้งจำ
มาตรา 5 ความผิดตาม มาตรา 4 เป็นความผิดอันยอมความได้
1. ไม่ใช่ผู้เสียหาย เพราะผู้เสียหายต้องเป็นผู้ทรงเช็คในขณะที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน (ฎีกาที่ 1620/2546, 5407/2546)
2. คดีขาดอายุความ
- ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลย ตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค เมื่อพ้นกำหนด 3 เดือน นับแต่วันที่ธนาคารได้ปฏิเสธการจ่ายเงิน โดยมิได้ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน คดีขาดอายุความ (ฎีกาที่ 914/2535)
- ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินตามเช็คหลายครั้ง อายุความนับแต่วันที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินตามเช็คครั้งแรก (ฎีกาที่ 5276/2531)
- คดีความผิดต่อ พ.ร.บ.ว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค เมื่อได้ร้องทุกข์ภายในกำหนดอายุความ ตาม ป.อ. มาตรา 96 แล้ว ย่อมมีอายุความ 5 ปี ตาม ป.อ. มาตรา 95(5) แต่แม้จะฟ้องภายในกำหนดอายุความ ถ้าไม่ได้ตัวจำเลยมาศาลในกำหนดเวลาดังกล่าว คดีก็ขาดอายุความเช่นกัน (ฎีกาที่ 1780/2531)
3. มูลหนี้ตามเช็ค ไม่มีอยู่จริง หรือไม่อาจบังคับได้ตามกฎหมาย
- สัญญาเช่าซื้อนั้น ถ้าไม่ทำเป็นหนังสือ ท่านว่าเป็นโมฆะ (ฎีกาที่ 8703/2543)
- ออกเช็คเพื่อชำระหนี้เงินกู้ ต้องมีหลักฐานการกู้ยืมก่อนออกเช็ค ถ้าหลักฐานการกู้ยืมเงินทำขึ้นภายหลังที่ออกเช็คแล้ว แม้กระทำในวันเดียวกันก็ตาม ถือว่าขณะที่ออกเช็ค หนี้นั้นเป็นหนี้ที่ไม่มีอยู่จริง (ฎีกาที่ 3722/2538)
- ดอกเบี้ยเงินกู้ยืมเกินอัตราที่กฎหมายกำหนด (ฎีกาที่ 5529/2539)
- ออกเช็คเพื่อชำระหนี้การพนัน หามีมูลหนี้ไม่ (ฎีกาที่ 2493/2527)
- ออกเช็คเพื่อเป็นประกันหนี้ มิได้มีเจตนาจะใช้เช็คนั้นชำระหนี้ (ฎีกาที่ 734/2547, 1351/2542, 1213/2545, 20/2544)
- ออกเช็คแลกเงินสด (ฎีกาที่ 1518/2535) ไม่เป็นความผิด
- แต่ถ้าออกเช็คแลกเงินสด แล้วธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน หากมีการออกเช็คฉบับใหม่ เพื่อแลกเปลี่ยนเช็คฉบับเดิมที่เป็นเช็คแลกเงินสดดังกล่าว เช็คที่ออกในภายหลังนี้ ย่อมถือว่าเป็นเช็คที่ออกเพื่อชำระหนี้ที่มีอยู่จริงและบังคับได้ตามกฎหมาย (ฎีกาที่ 2921/2540)
- ขาดลดเช็ค ถือว่าไม่มีหนี้ (ฎีกาที่ 378/2536)
- ขอยืมเงินแล้วออกเช็คให้ไว้ ไม่เป็นความผิด (ดูข้อเท็จจริงตามฎีกาที่ 2834/2535)
- ขณะออกเช็คยังไม่มีหลักฐานการกู้ยืมเงินเป็นหนังสือ แม้ภายหลังจะมีการทำสัญญากู้เงิน ก็เป็นการออกเช็คที่ไม่อาจบังคับได้ตามกฎหมาย (ฎีกาที่ 462/2552)
- เช็คไม่ลงวันที่ ถือว่าไม่มีวันที่ผู้ออกเช็คกระทำความผิด แม้ ป.พ.พ. มาตรา 910 ประกอบ มาตรา 989 จะให้สิทธิแก่ผู้ทรง จะจดวันที่ถูกต้องแท้จริงลงก็ได้นั้น ก็เพียงแต่ให้เช็คนั้นมีรายการสมบูรณ์ตามกฎหมาย ฟ้องร้องบังคับกันได้ในทางแพ่งเท่านั้น หาเป็นความผิดตาม พ.ร.บ.เช็คฯ ไม่ (ฎีกาที่ 755/2547)
- ออกเช็คเพื่อชำระหนี้ ซึ่งมูลหนี้ตามเช็คเกิดขึ้นหลังจากศาลมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดแล้ว (ฎีกาที่ 4203/2541)
- นายวงแชร์ หรือผู้จัดให้มีการเล่นแชร์ เรียกร้องหนี้สินการเล่นแชร์จากสมาชิกวงแชร์ (ฎีกาที่ 427/2542)
4. ขวนขวายชำระหนี้ เป็นพฤติการณ์ที่ศาลฎีการอการลงโทษให้จำเลย (ฎีกาที่ 471/2535, 2525/2534)
ทีมงาน Thai Law Consult นำมาจากหนังสือ คำอธิบาย ความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค ของ อาจารย์ประเสริฐ เสียงสุทธิวงศ์ ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 7 โดยสำนักพิมพ์นิติบรรณการ, การฟ้องและการต่อสู้คดีเช็ค โดย อาจารย์ทนงศักดิ์ ดุลยกาญจน์ และ สาระคดีเช็ค สาระสำหรับผู้ต้องการชนะคดี โดย อาจารย์วิชัย ตันติกุลานันท์ ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 3
ข้อเท็จจริง
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2542/2549
ป.พ.พ. มาตรา 193/30, 659 วรรคสาม
________________________________
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1181/2541
ป.พ.พ. มาตรา 193/30, 563, 671
________________________________
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2205/2542
ป.พ.พ. มาตรา 420, 537, 657
ป.วิ.พ. มาตรา 224
________________________________
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3517/2525
ป.พ.พ. มาตรา 164, 226, 227, 561, 567, 657, 665, 671, 880
ป.วิ.พ. มาตรา 248
________________________________

