ทนายณุมาพร พัฒนพงศธร น.บ.ท.64 ผู้เรียบเรียง
ยกหูถึง "พี่ตุ๊กตา"
เรื่องที่ 54 ครอบครองแทน แย่งการครอบครอง น.ส.3 ก. นาเกลือ คำถามจาก สมุทรสงคราม
เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน 2556 ม็อบ กำนันสุเทพ เทือกสุบรรณ และ ส.ส. ประชาธิปัตย์ มีมวลมหาประชาชน เข้าร่วมด้วยจำนวนมาก แกนนำม็อบ จึงประกาศยกระดับเป็น การโค่นล้มระบอบทักษิณ ถึงขนาดไล่ตระกูลชินวัตรออกนอกประเทศทั้งหมด
เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2556 ม็อบคุณสุเทพ ยึด ศูนย์ราชการ แจ้งวัฒนะ ห้ามข้าราชการมาทำงาน ยกเว้น ข้าราชการ ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง กองบัญชาการกองทัพไทย ขณะที่ ม็อบอีกส่วน ยังยึดกระทรวงการคลัง ส่วนเวทีอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ยังคงมีมวลชนเหนียวแน่น เป็นหลักอยู่
เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2556 ตอนบ่าย และตอนเย็น ม็อบ น.ป.ช. ที่สนามรัชมังคลา กีฬาสถาน หัวหมาก มีประชาชน เสื้อแดง น.ป.ช. มาร่วมจำนวนมาก และมีข่าวว่า หน้า ม.รามคำแหง มีนักศึกษาชุมนุมต่อต้านรัฐบาลยิ่งลักษณ์ เกิดการกระทบกระทั่งกัน ตามข่าว นักศึกษารามฯ ทำร้ายรถแท็กซี่ รถเมล์ ที่มีเสื้อแดงนั่งอยู่
เมื่อคืนนี้ มีข่าวว่า มีการปะทะหลังรามคำแหง ระหว่าง นักศึกษา กับ การ์ดเสื้อแดง มีนักศึกษาเสียชีวิต 1 ราย และบาดเจ็บอีกหลายราย
วันนี้ (1 ธ.ค. 2556) ม็อบไล่รัฐบาล เริ่มปฏิบัติการ ยึดสถานที่ราชการหลายแห่ง
ปัญหาคือ
1. แกนนำม็อบ ประกาศว่า ต่อสู้อย่างสงบ อหิงสา ไม่ยอมรับอำนาจรัฐบาล จะขับไล่รัฐบาล โค่นล้มระบอบทักษิณ
2. รัฐบาลยิ่งลักษณ์ โดย พล.ต.อ. ประชา พรหมนอก รองนายกฯ ฝ่ายความมั่นคง ให้ข่าวว่า รัฐบาล ยินดีเจรจากับม็อบ แต่จะไม่ใช้กำลังปราบม็อบ หรือใช้ความรุนแรงเด็ดขาด และถามกลับไปว่า การที่คุณสุเทพ ไม่ยอมรับวิธีการเลือกตั้ง แต่จะเปลี่ยนแปลงการเมือง เป็น สภาประชาชน ให้เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ เป็นวิธีการที่ไม่มีการบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ จะเป็นไปได้อย่างไร ขณะที่ คนไทยส่วนใหญ่ ไม่ได้เข้าร่วมในการขับไล่รัฐบาล
3. นักวิชาการหลายท่าน เช่น อาจารย์โคทม อารียา และ อาจารย์ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ ชี้แนะทางออก สันติวิธี รื้อรัฐธรรมนูญ แล้ว ยุบสภา
4. เมื่อคืนนี้ คุณสุเทพ เทือกสุบรรณ ประกาศที่ ศูนย์ราชการ แจ้งวัฒนะ ผ่าน Bluesky TV ของพรรคประชาธิปัตย์ ว่า ไม่รับการเจรจา และเตรียมประชาชน ให้บุกยึดสถานที่ราชการ ตามแผนงานที่วางไว้
5. ทีวี Asia Update ของเสื้อแดง เสนอข่าวการประชุม ของคนเสื้อแดง ว่า ให้เน้นการอยู่ในพื้นสนามกีฬารัชมังคลา อย่างสงบ คนเสื้อแดงที่รักประชาธิปไตย อย่าหลงกลคุณสุเทพ ที่จะยั่วยุ ให้รัฐบาลใช้กำลัง ปราบม็อบ โดยม็อบจะยึดสถานที่ราชการให้รัฐบาลทำงานไม่ได้ และหมดสภาพไปในที่สุด ถ้ารัฐบาลไม่ปราบม็อบ จะถูกมองว่าอ่อนแอ แต่ถ้าปราบม็อบ และใช้ความรุนแรง รัฐบาลจะขาดความชอบธรรม
6. วันนี้ เวลา 11.00 น. ข่าวจาก TNN 24 มวลชน ขับไล่รัฐบาล ล้มระบอบทักษิณ เริ่มเข้ายึด สถานีโทรทัศน์ และสถานที่ราชการ เช่น กระทรวงพาณิชย์ , กระทรวงแรงงาน , ทำเนียบรัฐบาล และ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ส.ต.ช.) , กองบัญชาการตำรวจนครบาล (บช.น.)
7. มีปัญหาว่า ม็อบรู้อยู่ว่าพื้นที่มั่นคงที่ตำรวจรักษา แต่แกนนำให้มวลชนเข้ายึด เป็นสงบ อหิงสาหรือไม่
8. มีข่าวจาก Facebook ว่า การชุมนุมของคนเสื้อแดง ที่สนามรัชมังคลา กีฬาสถาน หัวหมาก แกนนำประกาศเลิกชุมนุมแล้ว เพราะกลัวว่าจะบานปลาย เป็นความรุนแรง เข้าทางนายสุเทพ ที่อยากให้รัฐบาลใช้ความรุนแรง
ThaiLawConsult ได้รับอีเมล์ สอบถามจากนาเกลือ สมุทรสงคราม ว่า ครอบครองแทน แล้วแย่งการครอบครอง จะมีทางออกอย่างไร พี่ตุ๊กตา ทนาย ณุมาพร พัฒนพงศธร จึงร่วมกับ ทนายเอก ขัตติยะ นวลอนงค์ เรียบเรียงบทความนี้ เผยแพร่เป็นความรู้กฎหมายสู่ประชาชน ขณะที่ในสมอง มีความกังวล สงสารประเทศไทย เข้าสู่ความไม่สงบอีกครั้งแล้ว ความแตกแยกของประชาชน 2 ฝ่าย 2 แนวความคิด เมื่อไหร่จะยุติ และขอไว้อาลัยแด่ นักศึกษารามคำแหง ที่เสียชีวิต ขอแสดงความเสียใจกับมวลชนทุกคน ทุกฝ่าย ที่ตั้งใจดี เคลื่อนไหวทางการเมืองด้วยความสงบ สันติ อหิงสา และต้องได้รับผลกระทบ
-----------------------------
หลักกฎหมาย ป.พ.พ.
มาตรา 1375 ถ้าผู้ครอบครองถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วย กฎหมายไซร้ ท่านว่าผู้ครอบครองมีสิทธิจะได้คืนซึ่งการครอบครองเว้นแต่อีก ฝ่ายหนึ่งมีสิทธิเหนือทรัพย์สินดีกว่าซึ่งจะเป็นเหตุให้เรียกคืนจากผู้ครอบครอง ได้
การฟ้องคดีเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองนั้น ท่านว่าต้องฟ้องภายในปี หนึ่งนับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครอง
หลักเกณฑ์ - ถ้าผู้ครอบครอง ถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วยกฎหมาย มิสิทธิ์ฟ้องเรียกคืนซึ่งกาาครอบครอง ภายใน 1 ปี นับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครอง
ข้อสังเกต จากพี่ตุ๊กตา ทนาย ณุมาพร พัฒนพงศธร น.บ.ท. 64
(A) การแย่งการครอบครองตามมาตรา 1375 (รวมทั้งการครอบครองปรปักษ์ตามมาตรา 1382 ด้วย) สืบเนื่องมาจาก 2 กรณีด้วยกัน คือ
- ผู้ครอบครอง เข้ายึดถือครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นโดยตรง เช่น บุกรุกเข้าไปทำกินในที่ดินผู้อื่น
- ผู้ครอบครองแทนผู้อื่น ได้เปลี่ยนลักษณะการยึดถือ ตามมาตรา 1381 ประกอบมาตรา 1375
การแย่งการครอบครอง ต้องมีการเข้ายึดถือและครอบครองตัวทรัพย์นั้นโดยตรง เช่น เข้าไปปลูกบ้านอยู่อาศัยในที่ดินที่แย่งการครอบครอง หรือเข้าไปทำประโยชน์ในที่ดิน (ฎีกาที่ 1021/2538)เข้าไปล้อมรั้วในที่ดินพิพาท (ฎีกาที่ 3422/2551)
(B) จำเลยได้สิทธิครอบครองที่ดินของโจทก์โดยการแย่งการครอบครอง โจทก์ไม่มีหน้าที่ทางนิติกรรมที่จะต้องจดทะเบียนแบ่งแยกให้จำเลย จึงบังคับให้ตามคำขอของจำเลยที่ขอให้โจทก์แบ่งแยกที่ดินให้แก่จำเลยมิได้
(C) เพียงแต่นำเจ้าพนักงานที่ดินออกไปรังวัด เพื่อขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ หรือโฉนดที่ดิน โดยไม่ได้เข้าไปยึดถือครอบครองทำประโยชน์ในที่ดินด้วย ไม่เป็นการแย่งการครอบครอง ตามมาตรา 1375 (ฎีกาที่ 922/2546)
(D) การไปเสียภาษีบำรุงท้องที่สำหรับที่ดินพิพาทยังไม่เป็นการแย่งการครอบครอง (ฎีกาที่ 391/2534)
(E) ฎีกาที่ 633/2538 ผู้แย่งการครอบครอง จะต้องเข้าไปครอบครองที่ดินด้วยตนเอง หรือโดยผู้แทน ข้อเท็จจริงได้ความเพียงว่า ก. ไม่เคยเข้าไปครอบครองที่ดินพิพาท หรือให้บุคคลอื่นครอบครองแทน เพียงแต่ ก. ออก น.ส.3 ทับที่ดินพิพาท ถือไม่ได้ว่าเป็นการแย่งการครอบครองที่ดินพิพาทจากโจทก์
ทนาย ให้ความเห็นดังนี้
จากฎีกาที่ 391/2534 และ 633/2538 แสดงว่า การขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3, น.ส.3ก) ยังไม่ถือว่าเป็นแย่งการครอบครอง เพราะไม่ได้มีการเข้าไปยึดถือครอบครองตามความเป็นจริง
- อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่ถือว่าเป็นการแย่งการครอบครอง ตามมาตรา 1375 แต่การที่จำเลยไปขอออกหนังสือ น.ส.3 ในที่ดินของผู้อื่น เป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทำให้เจ้าของที่ดินได้รับความเสียหาย เพราะจำเลยได้ประโยชน์จากข้อสันนิษฐาน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1373 ว่าจำเลยเป็นผู้มีสิทธิครอบครอง เป็นการโต้แย้งสิทธิของเจ้าของที่ดิน เป็นละเมิด ตาม ป.พ.พ. มาตรา 420
- เจ้าของที่ดิน จึงมีสิทธิฟ้องจำเลย ให้เพิกถอน น.ส.3 ได้
- การฟ้องคดี กรณีเช่นนี้ ไม่ใช่การฟ้องเรียกคืนซึ่งการครอบครอง จึงไม่อยู่ภายใต้ระยะเวลา 1 ปี ตามมาตรา 1375 แต่น่าจะถือว่า เป็นกรณี เจ้าของที่ดินใช้สิทธิขัดวางมิให้ผู้อื่นเข้าเกี่ยวข้องกับที่ดินของตนโดยไม่ชอบ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1336 จึงไม่มีอายุความ (ฎีกาที่ 5479/2543 ป.)
ทนายเอก ขัตติยะ นวลอนงค์ น.บ.ท.62 ให้ความเห็นดังนี้
1. การครอบครองทรัพย์สินแทนผู้อื่น ไม่ถือว่าเป็นการแย่งการครอบครอง ตามมาตรา 1375 เจ้าของจึงมีอำนาจฟ้องเรียกคืนได้ตลอดเวลา (ฎีกาที่ 246/2533)
2. จะถือว่าผู้ครอบครองแทน ได้แย่งการครอบครอง ก็ต่อเมื่อ ได้เปลี่ยนลักษณะการยึดถือ โดยบอกกล่าวไปยังผู้ครอบครอง (เจ้าของ) ว่า ตนไม่เจตนาจะยึดถือทรัพย์สินแทนผู้ครอบครองต่อไป ระยะเวลาฟ้องเอาคืนซึ่งการครอบครอง 1 ปี ต้องนับแต่วันที่บอกกล่าวเปลี่ยนลักษณะการยึดถือ (วันแย่งการครอบครอง) ฎีกาที่ 3239/2533, 2065/2533
3. การที่ผู้ครอบครองแทนไปแจ้งการครอบครอง และขอออก น.ส.3 ไม่ใช่บอกกล่าว เปลี่ยนลักษณะการยึดถือไปยังเจ้าของที่ดิน จึงไม่เป็นแย่งการครอบครอง (ฎีกาที่ 1572/2542)
4. การครอบครองที่พิพาทระหว่างเป็นความกัน จะถือว่ายึดถือเพื่อตนไม่ได้ ถ้าศาลตัดสินให้ผู้ครอบครองแพ้คดี และหลังจากนั้นผู้ครอบครองยังไม่ออกไปจากที่ดิน ก็ถือเป็นการครอบครองแทนผู้ชนะคดี
5. ระยะเวลา 1 ปี นับจากเวลาถูกแย่งการครอบครอง ตามมาตร 1375 วรรค 2 ไม่ใช่วันที่รู้ว่าถูกแย่งการครอบครอง (ฎีกาที่ 6412/2550)
Thai Law Consult นำมาจากบางส่วนของ หนังสือแพ่งพิสดาร เล่ม 4 ของอาจารย์วิเชียร ดิเรกอุดมศักดิ์
คำถาม จาก สมุทรสงคราม
1. ก. เป็นเจ้าของ นาเกลือ น.ส.3 เนื้อที่ 40 ไร่ ติดถนนพระราม 2 ก. นำไปจำนองธนาคาร ไม่มีเงินชำระ ธนาคารยึด สำนักงานบังคับคดี ขายทอดตลาด
2. ข. ซื้อจากการขายทอดตลาด อีก 2 เดือนต่อมา ข. ขายให้ ค.
3. ก่อนซื้อต่อจาก ข. ค. และสามี เข้าไปดูพื้นที่แล้ว พบ ก. ทำกินอยู่ในพื้นที่
4. ก. เสนอว่า ให้ ค. ซื้อแล้ว ก. ยินดีซื้อต่อจาก ค. โดยให้ดอกเบี้ยอย่างงาม แต่ถ้า ค. สนใจจะทำธุรกิจนาเกลือ ก. จะทำธุรกิจร่วมกับ ค.
5. ก. กับ ค. ตกลงกันด้วยวาจาว่า จะทำธุรกิจนาเกลือร่วมกัน โดย ก. ไม่ต้องขนอุปกรณ์ทำนาเกลือออกไป
ก. ให้ ค. ไปซื้อที่ดินแปลงนี้ มาเป็นของ ค. แล้ว ก. จะดูแลให้
6. 2 เดือนต่อมา ค. ไปซื้อจาก ข. ราคา 5 ล้านบาท แล้ว ค. เข้าไปดูพื้นที่ทุกเดือน
7. 4 เดือนต่อมา ค. ได้รับคำแนะนำจากกำนันว่า ที่ดินแปลงนี้ สามารถขึ้นโฉนดได้ ให้ไปติดต่อที่ดิน ขอรังวัดขึ้นโฉนด
8. 2 วัน ก่อนรังวัด ค. และ ก. เข้าไปในพื้นที่ร่วมกัน ค. ถาม ก. ว่า เมื่อไรจะเริ่มทำนาเกลือ ถ้าไม่ทำ ควรจ่ายดอกเบี้ย หรือซื้อคืนไป ในราคาที่ ค. มีกำไรบ้าง
9. วันรังวัด ก. ล็อกประตู ไม่ให้เข้า และเขียนป้ายอันใหญ่ ที่หน้าประตูว่า "ที่ดินแปลงนี้เป็นของ ก. ก. ครอบครองมา 20 ปีแล้ว ห้ามบุกรุก ผู้ใดบุกรุก จะดำเนินคดีอย่างเด็ดขาด"
10. ค. เจอ ก. ที่ประตู ค. ถาม ก. ว่า ทำไมทำอย่างนี้ ก. บอกว่า ที่ดินนี้เป็นของ ก. ก. ครอบครองมาตลอด การที่ ค. นำเจ้าหน้าที่ ที่ดินมารังวัด เป็นการบุกรุก ก. ได้ไปแจ้งความไว้แล้ว
11. ค. ได้รับโทรศัพท์จากตำรวจว่า เชิญไปโรงพัก (ค. ตกใจมากว่า ถึงขนาดไปแจ้งความ และจะถูกตำรวจจับกุมในข้อหาบุกรุกเลยหรือ
12. ค. โทรศัพท์มาหาพี่ตุ๊กตา ว่าจะทำอย่างไรดี
พี่ตุ๊กตา ขอตอบดังนี้
1. สิทธิครอบครอง น.ส.3ก. ที่ดินแปลงนี้ ของ ก. ขาดไปแล้ว ตั้งแต่ขายทอดตลาด และ ข. ได้สิทธินั้น
2. ข. โอนสิทธิครอบครองให้ ค.
3. ค. ให้ ก. ครอบครองที่ดิน น.ส.3ก. แทน ค. เพื่อทำประโยชน์ร่วมกัน
4. การที่ ก. คัดค้านการรังวัด ปิดประตูไม่ให้ ค. เข้าไปในพื้นที่ และปักป้ายแสดงสิทธิ เป็นการบอกกล่าวเปลี่ยนลักษณะการครอบครอง จาก ครอบครองแทน ค. เป็นครอบครองเพื่อตนเองแล้ว
5. ค. ต้องเจรจาหรือฟ้องคดี เพื่อเอาคืนเรื่องการครอบครองภายใน 1 ปี
6. พี่ตุ๊กตาขอนำฎีกา 246/2533, 3239/2533, 2065/2533, 3416/2551
ท่านใดมีปัญหาทำนองนี้ อย่าทุกข์อยู่เพียงลำพัง สอบถามพี่ตุ๊กตามานะคะ โทร. 098-915-0963 numaphon@gmail.com
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 246/2533
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3239/2533
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2065/2533
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3416/2551

