วันนี้ 3 ธันวาคม 2556 เวลา 14.00 น. ม็อบ กปปส. หรือ ม็อบ สุเทพ เทือกสุบรรณ ประกาศชัยชนะเบื้องต้น ที่สามารถยึดกองบัญชาการตำรวจนครบาล และทำเนียบรัฐบาลได้ สังคมไทย ผ่อนคลายจากความตึงเครียดไปได้มาก ประชาชนหลายคน ตั้งความหวังว่า การเมืองไทย จะหยุดวุ่นวาย เนื่องในวันเฉลิมพระชนม์พรรษา 5 ธันวาคม 2556 ซึ่งในหลวงคงประทับที่วังไกลกังวล หัวหิน

ในรอบปี 2556 พี่ตุ๊กตา ทนาย ณุมาพร พัฒนพงศธร และทีมทนาย Thai Law Consult ได้ให้คำแนะนำ นักธุรกิจหนุ่ม ๆ สาว ๆ หลายท่าน ที่ธุรกิจมีปัญหา อาจถึงขั้นถูกฟ้องล้มละลาย ถามว่า ถ้าต้องเตรียมตัวล้มละลาย ทำอย่างไร ไม่ผิดฐานโกงเจ้าหนี้ พี่ตุ๊กตา จึงร่วมกับ ทนายเอก ขัตติยะ นวลอนงค์ , ทนายน้อย ปราธูป ศรีกลับ , ทนายสมบัติ บุญสุทัศน์ ช่วยกันเรียบเรียงบทความนี้ เป็นความรู้กฎหมายสู่ประชาชน

 

หลักกฎหมาย ป.อ.

มาตรา 349   "ผู้ใดเอาไปเสีย ทำให้เสียหาย ทำลาย ทำให้เสื่อมค่า หรือทำให้ไร้ประโยชน์ ซึ่งทรัพย์อันตนจำนำไว้แก่ผู้อื่น ถ้าได้กระทำ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้รับจำนำ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน สองปี หรือปรับไม่เกินสี่พันบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ"

มาตรา 350   "ผู้ใดเพื่อมิให้เจ้าหนี้ของตนหรือของผู้อื่นได้รับชำระ หนี้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วน ซึ่งได้ใช้หรือจะใช้สิทธิเรียกร้องทางศาล ให้ชำระหนี้ ย้ายไปเสีย ซ่อนเร้นหรือโอนไปให้ผู้อื่นซึ่งทรัพย์ใดก็ดี แกล้งให้ตนเองเป็นหนี้จำนวนใดอันไม่เป็นความจริงก็ดี ต้องระวาง โทษจำคุกไม่เกินสองปี หรือปรับไม่เกินสี่พันบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ"

 

ThaiLawConsult ขออธิบายเฉพาะ ป.อ. มาตรา 350 ดังนี้

1. ประเภทแรก - แกล้งเจ้าหนี้มิให้ได้รับชำระหนี้โดยการยักย้ายทรัพย์ หรือแกล้งให้ตนเป็นหนี้

2. ประเภทที่สอง - แกล้งให้เป็นหนี้

 

ความผิดประเภทที่ 1 - แกล้งเจ้าหนี้มิให้ได้รับชำระหนี้โดยการยักย้ายทรัพย์ หรือแกล้งให้ตนเป็นหนี้

องค์ประกอบภายนอก

1. ผู้ใด
2. ย้ายไปเสีย ซ่อนเร้น หรือ โอนไปให้แก่ผู้อื่น
3. ซึ่งทรัพย์ใด

องค์ประกอบภายใน

1. เจตนาธรรมดา (ประสงค์ต่อผล หรือ เล็งเห็นผล)
2. เจตนาพิเศษ "เพื่อมิให้เจ้าหนี้ของตน หรือของผู้อื่นได้รับชำระหนี้ทั้งหมด หรือแต่บางส่วน"

 

พี่ตุ๊กตา ตั้งข้อสังเกตดังนี้

1. ต้องมีหนี้ ระหว่าง เจ้าหนี้ กับ ลูกหนี้ เสียก่อน
2. ความหมายของ เจ้าหนี้ ไม่ได้หมายถึงเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาเท่านั้น (ฎีกาที่ 8774/2550)
3. แต่เจ้าหนี้ในมูลละเมิดซึ่งอยู่ในระหว่างพิจารณาของศาล ยังไม่แน่นอนว่าจำเลยต้องรับผิดหรือไม่ จำนวนเท่าใด ผู้ทำละเมิดโอนที่ดินไปในระหว่างพิจารณา ไม่เป็นความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ (ฎีกาที่ 6304/2539)
4. ถูกฟ้องให้โอนกรรมสิทธิที่ดิน โดยการครอบครองปรปักษ์ ยังไม่ถือว่ามี "หนี้" จะต้องชำระแก่เจ้าหนี้
5. หนี้นั้นต้องฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ด้วย เช่น มีสัญญาเงินกู้
6. โจทก์จำเลยยังโต้เถียงกันถึงความเป็นเจ้าของที่ดินพิพาท และมีการฟ้องเป็นคดีแพ่ง ดังนี้ เมื่อศาลยังมิได้พิพากษาว่าโจทก์เป็นเจ้าของที่ดินพิพาท โจทก์ยังไม่มีฐานะเป็นเจ้าหนี้ของจำเลย ตาม ป.อ. มาตรา 350 การที่จำเลยโอนที่ดินพิพาทไปในระหว่างพิจารณาคดีแพ่ง จึงไม่เป็นความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ (ฎีกาที่ 10314/2550)
7. คำว่า "หนี้" ที่บัญญัติไว้ใน ม.350 มิได้หมายถึง "หนี้เงิน" เท่านั้น แต่ยังรวมถึง หนี้ ในการโอนขายที่ดินตามสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินด้วย

 

ทนายเอก ขัตติยะ นวลอนงค์ ตั้งข้อสังเกต คำว่า "เพื่อไม่ให้เจ้าหนี้ ได้รับชำระหนี้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วน" ดังนี้

1. การโอนทรัพย์สินในการประกอบธุรกิจการค้าของลูกหนี้ตามปกติ มิใช่เพื่อเจตนามิให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ ไม่เป็นความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ (ฎีกาที่ 452/2541)
2. การขายทรัพย์สินเพื่อปลดเปลื้องภาระหนี้จำนองตามปกติ มิใช่มีเจตนาเพื่อมิให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ ไม่เป็นความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ (ฎีกาที่ 4183/2542)
3. ที่ดินที่จำเลยขายเป็นที่ดินที่ติดจำนองกับธนาคาร ถึงอย่างไรธนาคารก็มีสิทธิได้รับชำระหนี้จากที่ดินนั้นก่อนเจ้าหนี้อื่น เมื่อปรากฏว่าจำเลยขายที่ดินไปในราคาที่สมควรแล้วนำเงินไปชำระให้แก่ธนาคาร จึงไม่ทำให้เจ้าหนี้อื่นเสียเปรียบ การกระทำของจำเลยจึงไม่มีเจตนาเพื่อมิให้โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาได้รับชำระหนี้ จำเลยไม่มีความผิด

 

พี่ตุ๊กตาขอเพิ่มเติมดังนี้

1. ผู้รับโอนทรัพย์อาจมีความผิด ตามมาตรา 350 ได้ในฐานะตัวการร่วม ตามาตรา 83 (ฏีกาที่ 143/2517 และ 271/2522)
2. ผู้ที่รับสมอ้างว่าเป็นเจ้าหนี้ ถือว่าเป็นตัวการร่วมในความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ (ฎีกาที่ 1474/2517)

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 271/2522

ป.อ. มาตรา 350

          ความผิดฐานโกงเจ้าหนี้นั้น ไม่จำต้องกระทำต่อเจ้าหนี้ของตนเท่านั้น แม้กระทำต่อเจ้าหนี้ของบุคคลอื่นก็มีความผิดฐานนี้ได้ และการที่จำเลยที่ 1 โอนที่ดินที่ได้รับโอนจากบิดามารดาของตนซึ่งโจทก์จะขอเพิกถอนการโอนเพื่อบังคับชำระหนี้ต่อไปให้กับจำเลยที่ 2 โดยจำเลยทั้งสองไม่ได้เป็นลูกหนี้โจทก์ก็อยู่ในความหมายแห่งความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350 ด้วย แม้ว่าการโอนที่ดินดังกล่าวไม่ทำให้สิทธิของโจทก์ที่จะบังคับชำระหนี้จากลูกหนี้หมดไปก็ตามก็เป็นความผิดฐานนี้ได้หากฟังได้ว่าจำเลยกระทำเพื่อมิให้เจ้าหนี้ได้รับชำระหนี้ทั้งหมดหรือบางส่วนซึ่งเจ้าหนี้ได้ใช้หรือจะใช้สิทธิเรียกร้องทางศาลให้ชำระหนี้ กล่าวคือ กฎหมายมุ่งถึงเจตนาของจำเลยที่จะโกงเจ้าหนี้ โดยไม่คำนึงว่าสิทธิการบังคับชำระหนี้ของโจทก์ที่มีต่อลูกหนี้ ของตนจะยังมีอยู่หรือไม่

________________________________

          โจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยทั้งสองฐานโกงเจ้าหนี้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350

          จำเลยทั้งสองให้การปฏิเสธ

          ศาลชั้นต้นฟังว่า การที่บิดามารดาจำเลยที่ 1 เป็นหนี้เงินกู้โจทก์โจทก์ได้ฟ้องบิดามารดาจำเลยที่ 1 และจะยึดที่ดินของบิดามารดาจำเลยที่ 1ชำระหนี้บิดามารดาจำเลยที่ 1 ได้ยกที่ดินให้แก่จำเลยที่ 1 โจทก์จึงฟ้องบิดามารดาจำเลยที่ 1 และตัวจำเลยที่ 1 ฐานโกงเจ้าหนี้ ศาลพิพากษาลงโทษไปแล้ว โจทก์จะฟ้องจำเลยที่ 1 ให้โอนที่ดินให้เป็นของบิดามารดาจำเลยที่ 1 ตามเดิม จำเลยที่ 1 จึงขายที่ดินให้จำเลยที่ 2 เช่นนี้เห็นได้ว่าขณะจำเลยที่ 1โอนขายที่ดินให้จำเลยที่ 2 จำเลยที่ 1 มิใช่ลูกหนี้โจทก์ และการโอนดังกล่าวก็ไม่ทำให้สิทธิของโจทก์ที่จะบังคับชำระหนี้จากบิดามารดาจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นลูกหนี้โจทก์หมดไป ไม่จำต้องวินิจฉัยเกี่ยวกับจำเลยที่ 2 พิพากษายกฟ้อง

          โจทก์อุทธรณ์

          ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

          โจทก์ฎีกา

          ศาลฎีกาเห็นว่า ความผิดฐานโกงเจ้าหนี้นั้น ไม่จำต้องกระทำต่อเจ้าหนี้ของตนเท่านั้น แม้กระทำต่อเจ้าหนี้ของบุคคลอื่นก็มีความผิดฐานนี้ได้ และการที่จำเลยที่ 1 โอนที่ดินที่ได้รับโอนจากบิดามารดาของตนซึ่งโจทก์จะขอเพิกถอนการโอนเพื่อบังคับชำระนี้ต่อไปให้กับจำเลยที่ 2 โดยจำเลยทั้งสองไม่ได้เป็นลูกหนี้โจทก์ก็อยู่ในความหมายของมาตรา 350นี้ด้วย ส่วนที่ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่าการที่จำเลยที่ 1 โอนขายที่ดินซึ่งรับโอนมาจากลูกหนี้ให้กับจำเลยที่ 2 ไป ไม่ทำให้สิทธิของโจทก์ที่จะบังคับชำระหนี้จากลูกหนี้หมดไป การกระทำของจำเลยที่ 1 จึงไม่เป็นความผิดตามฟ้องนั้นเห็นว่าสิทธิที่จะบังคับชำระหนี้จะหมดไปหรือไม่ ไม่ใช่องค์ประกอบความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350 หากฟังได้ว่าจำเลยกระทำเพื่อมิให้เจ้าหนี้ของตนหรือของผ่อนได้รับชำระหนี้ทั้งหมดหรือบางส่วนซึ่งเจ้าหนี้ได้ใช้หรือจะใช้สิทธิเรียกร้องทางศาลให้ชำระหนี้ ได้กระทำการดังที่กล่าวไว้ในบทมาตรานี้แล้วจำเลยก็ต้องมีความผิด หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งกฎหมายมุ่งถึงเจตนาของจำเลยที่จะโกงเจ้าหนี้ โดยรู้อยู่ว่าเจ้าหนี้ได้ใช้หรือจะใช้สิทธิเรียกร้องทางศาลให้ชำระหนี้อยู่แล้ว ไม่เกี่ยวกับปัญหาว่าสิทธิการบังคับคดีจะยังมีอยู่หรือไม่

          คดีนี้ ศาลชั้นต้นยกเอาข้อเท็จจริงที่ได้ความเบื้องต้นจากคำพยานโจทก์ส่วนหนึ่ง นำไปวินิจฉัยข้อกฎหมาย พิพากษายกฟ้องโจทก์ มิได้วินิจฉัยข้อเท็จจริงตามประเด็นข้ออ้างตามฟ้องของโจทก์ให้สิ้นกระแสร์ความ และศาลอุทธรณ์ไม่รับวินิจฉัยข้อเท็จจริง คงฟังข้อเท็จจริงเช่นเดียวกับศาลชั้นต้น จึงไม่สมควรที่ศาลฎีกาจะวินิจฉัยข้อเท็จจริงชี้ขาดคดีในชั้นนี้

          พิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ ให้ศาลชั้นต้นวินิจฉัยข้อเท็จจริงจากพยานหลักฐานทั้งหมด แล้วพิพากษาใหม่ตามรูปความ

( สงวน สิทธิไชย - ชุบ วีระเวคิน - สุไพศาล วิบุลศิลป์ )

 

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1474/2517

ป.อ. มาตรา 83, 91, 177, 180, 350
ป.วิ.อ. มาตรา 2(4)

          จำเลยที่ 1 แกล้งให้ตนเองเป็นหนี้จำเลยที่ 2 อันไม่เป็นความจริง ย่อมมีความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ ส่วนจำเลยที่ 2 ผู้รับสมอ้างเป็นเจ้าหนี้ ถือว่าได้ร่วมกระทำผิดกับจำเลยที่ 1 ด้วย

          ในการพิจารณาคำขอเฉลี่ยทรัพย์ จำเลยทั้งสองเบิกความว่ามีหนี้สินต่อกัน อันเป็นความเท็จ จึงมีความผิดฐานเบิกความเท็จ และจำเลยที่ 2 ผู้อ้างอิงสัญญากู้เป็นพยานหลักฐาน มีความผิดฐานนำสืบหรือแสดงพยานหลักฐานอันเป็นเท็จอีกด้วย

          โจทก์ผู้เป็นเจ้าหนี้จำเลยที่ 1 ตามคำพิพากษา เป็นผู้เสียหาย มีอำนาจฟ้องจำเลยทั้งสองในความผิดฐานโกงเจ้าหนี้เบิกความเท็จ และนำสืบหรือแสดงพยานหลักฐานอันเป็นเท็จได้

________________________________

          โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้งสองเจตนาจะไม่ให้โจทก์ได้รับชำระหนี้ได้สมคบกันทำสัญญากู้ว่าจำเลยที่ 1 กู้เงินไปจากจำเลยที่ 2 และจำเลยที่ 2 ได้ฟ้องเรียกเงินตามสัญญากู้จากจำเลยที่ 1 จำเลยที่ 1 ทำสัญญาประนีประนอมยอมความ ยอมใช้เงินตามฟ้อง ศาลพิพากษาตามยอมจำเลยที่ 2 ได้เอาหนี้ตามคำพิพากษาที่เกิดจากการสมยอมนี้มาขอเฉลี่ยเงินที่ได้จากการขายทอดตลาดทรัพย์ของจำเลยที่ 1 ซึ่งโจทก์เป็นเจ้าหนี้จำเลยที่ 1 อยู่ตามคำพิพากษา ศาลมีคำสั่งให้ไต่สวนจำเลยที่ 2 ได้อ้างสัญญากู้ดังกล่าวเป็นพยาน และจำเลยทั้งสองได้สาบานตนเบิกความเท็จในข้อสำคัญแห่งคดีว่าจำเลยที่ 1 ได้กู้เงินจำเลยที่ 2 ไป ขอให้ลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83, 90, 177, 180, 350

           ศาลชั้นต้นไต่สวนมูลฟ้องแล้วสั่งประทับฟ้อง

           จำเลยทั้งสองให้การปฏิเสธ และว่าโจทก์ไม่ใช่ผู้เสียหายไม่มีอำนาจฟ้อง

           ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้อง

           โจทก์อุทธรณ์

           ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า จำเลยทั้งสองทำสัญญากู้โดยสมยอม พิพากษากลับเป็นว่าจำเลยทั้งสองมีความผิดฐานร่วมกันโกงเจ้าหนี้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350, 83 กระทงหนึ่งฐานเบิกความเท็จตามมาตรา 177 วรรคแรก อีกกระทงหนึ่ง และจำเลยที่ 2 มีความผิดฐานนำสืบหรือแสดงพยานหลักฐานเท็จตามมาตรา 180 วรรคแรก อีกกระทงหนึ่งด้วย ให้จำคุกกระทงละ 1 เดือน

           จำเลยทั้งสองฎีกา

           ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า โจทก์เป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาของจำเลยที่ 1 ได้นำยึดสวนยางพาราของจำเลยที่ 1 ออกขายทอดตลาดระหว่างที่เจ้าพนักงานบังคับคดีดำเนินการยึดทรัพย์เพื่อขายทอดตลาดจำเลยที่ 2 ฟ้องเรียกเงินกู้และดอกเบี้ยจากจำเลยที่ 1 ตามสัญญากู้ซึ่งจำเลยทั้งสองได้คบคิดกันทำขึ้น โดยที่มิได้มีหนี้สินต่อกัน จำเลยที่ 1 ได้ประนีประนอมยอมความใช้เงินตามฟ้องให้แก่จำเลยที่ 2 ศาลพิพากษาตามยอม จำเลยที่ 2 จึงร้องขอเฉลี่ยเงินที่ได้จากการขายทอดตลาดที่ดินของจำเลยที่ 1 โจทก์คัดค้านว่าเป็นหนี้สมยอม ในชั้นไต่สวนจำเลยทั้งสองได้สาบานตัวเบิกความเป็นพยานว่าเป็นหนี้กันตามสำเนาสัญญากู้ท้ายฟ้องในคดีก่อนจริง

           ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การที่จำเลยที่ 1 แกล้งให้ตนเองเป็นหนี้จำเลยที่ 2 อันไม่เป็นความจริง จำเลยที่ 1 ย่อมมีความผิดฐานโกงเจ้าหนี้ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350 ส่วนจำเลยที่ 2 ผู้รับสมอ้างเป็นเจ้าหนี้ ถือได้ว่าได้ร่วมกระทำผิดกับจำเลยที่ 1 ด้วยจึงมีความผิดฐานเป็นตัวการเช่นเดียวกัน ในการพิจารณาคำขอเฉลี่ยทรัพย์ จำเลยทั้งสองเบิกความเท็จว่าเป็นหนี้สินต่อกัน จึงมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 177 วรรคแรกและจำเลยที่ 2 ผู้อ้างอิงสัญญากู้เป็นพยานหลักฐาน ยังมีความผิดตามมาตรา 180 วรรคแรกอีกด้วย โจทก์เป็นผู้เสียหาย จึงฟ้องคดีนี้ได้

           พิพากษายืน

( อุดม ทันด่วน - พิชัย รชตะนันทน์ - ศวิต สมหวัง )